De vzw Artsenkring Halle en Omgeving organiseerde wellicht het meest spraakmakende debat rond het nakende overheidsinitiatief om de Vlaamse (50-plus) bevolking preventief te screenen op darmkanker.
Ondanks de afwezigheid van enkele stakeholders zoals de patiënt en de ziekenfondsen onstond een leerrijk en boeiend debat. Alle deskundigen deelden hun meest recente inzichten. De artsenkring zelf rapporteerde dat 80 % van de 60% respondenten van hun enquête reeds actief screening initiatieven ondernemen. Helaas had nog geen 10% zelf de test gebruikt zoals Dr. Luc Bonneux terecht opmerkte.
Wellicht is er inderdaad nog veel te verbeteren aan de wetenschappelijke vorming van huisartsen over dit onderwerp zoals hij suggereerde. Opponenten en proponenten wisselden naast diepgaande wetenschappelijke analyses ook populistische slogans uit. Zowel de gezondheidseconoom als de overheid benadrukten dat er voldoende “evidence based health economics” bewijsmateriaal bestaat om te screenen. Over de financiering ervan werd niet gesproken en over de kosten en opbrengsten bestaat er op dit ogenblik weinig consensus.
Als sociaal activist, bezorgde burger en belastingbetaler raakt het debat over gezondheidseconomie me toch twee keer. Ik hoorde hoofdzakelijk wat er nu en vooral vroeger gekend en geweten is, maar ik hoopte te horen wat er in de toekomst zou kunnen zijn. Het is begrijpelijk dat statistieken en studies over de ontwikkeling van poliepen soms meer dan 15 jaar oud zijn omdat ze vandaag meestal opgespoord en verwijderd worden voordat we ze langdurig kunnnen bestuderen.
Als ondernemer zou ik het niet eenvoudig vinden een haalbaarheidsanalyse voor een productlancering uit te voeren als gedurende de duur van het onderzoek de kostprijs zou decimeren. Toch is dat wat er gebeurde tijdens het meest recente pilootproject van de Vlaamse overheid.. Op 2 jaar tijd evolueerde de prijs van een iFob test van 30 naar 3 euro.
Het debat riep volgende vragen bij me op :
– Wat zal er gebeuren als de participatiegraad volgend jaar toch kan verhoogd worden dankzij creatievere en meer efficiënte communicatiemiddelen?
– Wat is de impact van nog accuratere testen waardoor we eveneens de vals positieve resultaten kunnen reduceren?
– Wat als we de sensibiliseringskost, die vandaag bijna hoger ligt dan de kost van de test zelf, drastisch kunnen verlagen door combinaties te maken met andere grootschalige volksgezondheidsinitiatieven?
– Wat zou de impact zijn als we via een pilootproject eerst proberen een participatiegraad van 80% bij de huisartsen zelf te realiseren?
– Wat als we op de televisie de berichten van ‘openbaar nut’ ter promotie van suiker- of melkgebruik zouden vervangen door eerlijke en begrijpbare informatie over darmkanker voor de kijker?
Een Microsoft Excel, scenarioplanner of ‘what if’ analyse voor gezondheidseconomen wordt misschien voer voor een volgende sessie. (inclusief 3 Credit Points voor bijscholing, Ethiek en Economie)
Dr. Bonneux beschreef het laag wetenschappelijk opleidingsniveau van huisartsen. Dat kan ik niet inschatten, maar dat huisartsen een uitermate heterogene groep vormen staat wel vast. Uit een vorig leven heb ik ervaring met het informeren van huisartsen.
We verstuurden 8000 goed gedocumenteerde informatiemappen, we bezochten honderden artsen met een aanbod om kostenloos te helpen met het administratief correspondentieproces tot en met de gepersonaliseerde informatiebrief voor de patiënten. Hun reacties variereerden van: “Ik kan mijn adresbestand niet exporteren voor een mailing”, of het “verouderd bestand met ex-patiënten is niet meer geschikt”. Kleinere praktijken beschikten soms niet over een digitaal bestand. Een artsenorganisatie vond het zelfs niet prettig dat huisartsen naar patiënten zouden mailen die inmiddels van arts veranderd waren wegens verhuis of andere keuze, wegens te commercieel!
De keuze om niet op het voorstel in te gaan werd gemaakt op praktische en ethische grond eerder dan op wetenschappelijke. (gebrek aan digitalisering van het patiëntenbestand, aanschrijven van ex-patiënten die van arts veranderd waren)
Conclusie: Misschien kunnen we samen zoeken naar verfijningen van het huidige zwart-wit model ‘to screen or not’ naar een ‘how to screen better’ model. Het financieel plaatje van ons land zal ons moeten helpen de juiste beslissing te maken. Er is gewoon niet genoeg geld in onze begroting om de traditionele aanpak te financieren. StopDarmkanker informeert de burger. Deze kiezer maakt onze beleidsmakers duidelijk dat voorkombare ziektes in een modern Vlaanderen niet meer acceptabel zijn. Er is (gelukkig) weinig draagvlak voor belastingsverhoging. De enige oplossing ligt wellicht in het zoeken naar goedkopere en nog betere testen, efficiëntere sensibilisering om op die manier de participatie te verhogen en het maatschappelijke impact te realiseren die we met z’n allen willen. “Langer gezond leven tegen een redelijke QALY kost”
Theo Vaes, Voorzitter vzw Stop Darmkanker
ter info : deelnemers aan het debat :
Dr. Frank Mertens, voorzitter Artsenkring Halle & omgeving, Dr. Luc Bonneux, epidemioloog, Prof. Dr. Lieven Annemans, gezondheidseconoom UGent/VUB , Prof. Dr. Eric Van Cutsem, digestieve oncologie-gastroenteroloog UZ Leuven , Dr. Maaike Van Overloop, voorzitter Domus Medica , Dr. Dirk De Wolf, adjunct-kabinetschef Minister Jo Vandeurzen Moderator : Prof. Dr. Roy Remmen, UIA Huisartsengeneeskunde
