Het was vorige week donderdag feest in Brussel. Feest n.a.v. het 15-jarig bestaan van het bevolkingsonderzoek borstkanker. Een bevolkingsonderzoek dat al verschillende jaren mooie resultaten kan voorleggen. Mooie resultaten die het het gevolg zijn van een goede samenwerking tussen diverse partners. Bij die gelegenheid werden- het wordt stilaan een traditie- ook de resultaten van de andere twee screeningsprogramma (baarmoederhals en darmkanker) aan pers en publiek voorgesteld. De jongste telg van de bevolkingsonderzoeken wordt stilaan volwassen en is op kruissnelheid gekomen. De ‘foute brief’ behoort definitief tot het verleden, de huidige resultaten voor het vroegtijdig opsporen van darmkanker mogen beslist gezien worden. Het afgelopen jaar is er een volle 3% aan participatie of deelname aan het programma bijgekomen. Mooi rseultaat!
Steeds meer en meer Vlamingen tussen de 55 en 74 laten gratis hun stoelgang onderzoeken. Ik had stiekem gehoopt op 55% (vorig jaar was het 51,4, in 2014 50,3%) en was dan ook erg tevreden toen de 54,5 % op het scherm geprojecteerd werd. Met deze resulaten komen we stilaan in de kopgroep van Europa terecht. Vijf jaar geleden zaten we nog ver achteraan in het peleton en behoorden we zelfs bij de gelosten. Er was toen immers nog geen programma voor het vroegtijdig opsporen van darmkanker. Het peleton wordt nu aangevoerd door Nederland, dat wel ontsnapt lijkt te zijn, want geen enkel ander Europees land komt in de buurt van hun recent gepubliceerde 75%. Knap gedaan van onze Noorderburen. Méér dan 3700 darmkankers opgespoord bij mensen die geen klachten hadden. Heel veel persoonlijk en familiaal bespaard en als ‘neven’-effect ook een pak kosten bespaard voor de overheid. Als dat geen win-win-win situatie is. Want er zijn daardoor minder dure behandelingen nodig, aangezien een steeds groter deel van de darmkankers in een vroegtijdig stadium werden ontdekt. Ook in Vlaanderen zien we -enkel en alleen- dankzij het bevolkingsonderzoek een toename van het aantal darmkankers in een vroeg stadium.
Onze Minister kon dan ook met gerust gemoed naar de persconferentie. Druk bijgewoond door medewerkers, in schril contrast met het aantal journalisten dat je op één hand (één vinger) kon tellen. Jammer, want die goede resultaten verdienden echt meer persaandacht. Was het omdat de dag voordien een Vlaamse krant reeds melding maakte van de resultaten van het bevolkingsonderzoek en het dus geen nieuws meer was? Nogmaals jammer, want die Vlaamse krant baseerde zich zogezegd op cijfers van het nieuwste jaarrapport. Maar dat kon niet in hun bezit zijn aangezien het persbericht pas de dag van de persconferentie verspreid werd. Betrof het dan een ‘perslekje’? Zou vreemd zijn, want er stonden –zeker wat de darmkankerscreening betreft- fouten in het artikel. Fouten die niet samen gaan met onderzoeksjournalistiek. Enfin, die ‘scoop’ was dus eigenlijk geen ‘scoop’, want de cijfers waren niet juist… De rest van de media leek hierdoor op het verkeerde been te zijn gezet.
Nu we het toch over cijfers hebben. Er werd op de persconferentie en tijdens het symposium medegedeeld dat de ‘gezondheidsdoelstelling’ voor de darmkankerscreening reeds bereikt was en wel vroeger dan gepland. Dit kan mooi klinken, maar dat strookt toch niet helemaal met de waarheid. De doelstelling was om in 2020 een participatiegraad van 60% te bereiken, wat nog zeker niet het geval is. Dat de ‘dekkingsgraad’ (= niet hetzelfde als de participatiegraad) 65,3 % bedraagt is mooi meegenomen in deze context, maar je mag die niet gebruiken om te verkondigen dat de ‘gezondheidsdoelstelling’ al bereikt is. Appelen met citroenen vergelijken, ook al zijn ze allebei van goede kwaliteit, mag je eigenlijk niet doen. Dat laat toch een wat bittere nasmaak na.
De lat van ‘60% deelname’ is nog niet overschreden, we komen wel stilaan in de buurt. Nog één, twee, maximum 3 jaar? Ik weet het niet..met de vzw Stop Darmkanker doen we alleszins ons uiterste best om er zo snel mogelijk over te geraken. Het zou fijn zijn als de media zich hiervoor ook zouden inzetten. Daar zijn genoeg gelegenheden voor. Misschien eens bespreken tijdens een volgende blog. Een krantenkop plaatsen met “Amper 60 à 65% neemt deel aan bevolkingsonderzoeken”, klinkt behoorlijk negatief, is bovendien niet juist en had echt anders gekund. Gemiste kans! Twee dagen later schrijft dezelfde krant : “Bevolkingsonderzoeken naar kanker bereiken steeds meer mensen”. Wat moet de brave burger nu geloven?!
Er is nog meer ruimte voor verbetering. De uitbreiding van het bevolkingsonderzoek is al bij herhaling ter sprake gekomen. Voor sommigen tot vervelens toe, voor mij persoonlijk nog niet vaak genoeg. De Europese richtlijnen zijn duidelijk. Alle experts zijn het erover eens: de screening zou moeten aangeboden worden vanaf 50 jaar. In vele andere landen is dit reeds het geval. Sommige experts durven zelfs verder gaan en zeggen luidop dat het al vanaf 45 jaar mag zijn. De inkt van deze blog was nog niet opgedroogd toen er een persbericht van het groot jaarlijks congres in Barcelona binnenliep, waar Franse onderzoekers op basis van nieuwe gegevens pleiten voor een screening vanaf 45 jaar. In onze media niets van teruggevonden.
Recente studies hebben trouwens ook aangetoond dat de groep jongeren onder de 50 jaar (nu al 15%) met darmkanker jammer genoeg toeneemt. We mogen dat gegeven ook niet zomaar links laten liggen. Er is nog meer… Hoeveel lezers van deze blog zouden weten dat de tweede grootste leeftijdsgroep met darmkanker diegene tussen de 75 en 84 jaar is! Die mensen worden helemaal niet meer uitgenodigd voor het bevolkingsonderzoek. Dat strookt dan weer wel met de internationale richtlijnen. Hopelijk worden zij niet vergeten door hun huisarts of hun huisapotheker! De zelftest is echt niet zo moeilijk, ook niet voor de ouderen. De vergrijzing van de bevolking zal dit probleem zeker niet vanzelf oplossen, integendeel. Wij trachten met onze acties en campagnes ook die mensen te bereiken. Een aanvulling op het bevolkingsonderzoek is echt geen overbodige luxe. Het gaat hier immers over mensenlevens en mensenleed.
We mogen ons daarom niet blindstaren op het bevolkingsonderzoek. Hoeveel lezers wisten dat je met het bevolkingsonderzoek in zijn huidige vorm (met een deelname van 50%) slechts ¼ (25%) van de darmkankers opspoort? Het feit dat het bevolkingsonderzoek nu op volle toeren draait mag niet te snel een veilig gevoel geven. Het toerental kan nog hoger. Er zouden nog veel meer darmkankers kunnen worden opgespoord!
De uitbreiding van het bevolkingsonderzoek ‘naar beneden toe’ (vanaf 50 jaar), zoals dat vaak genoemd wordt, is regelmatig het onderwerp van pittige discussies in Brussel. Ik weet niet of ik ooit een boek zal schrijven over de strijd tegen darmkanker die er ook achter de schermen wordt gevoerd. Uit commercieel oogpunt zou ik het zeker moeten doen. Kans op een bestseller is reëel. Er zijn de afgelopen jaren talrijke momenten geweest waarbij je je tegenstander –in tegenstelling tot darmkanker- recht in de ogen kon kijken en waarbij er niet altijd even fraaie spelletjes werden gespeeld. We zullen er hier niet verder op in gaan. Laten we in de toekomst kijken en positief blijven.
Het feit dat er voor dergelijke uitbreiding voorlopig “geen centen” zijn (=de reden die men nu opgeeft) vind ik bijzonder spijtig. Dat thema staat volgens de Minister op de agenda van volgend jaar. Dat geld moet toch absoluut te vinden zijn. Het gaat hier echt niet om een gigantisch groot bedrag. Met een stukje van de vleugel van een F16 zou het geld al snel gevonden zijn. Maar laat dàt nu juist het probleem zijn. Dat zijn geen Vlaamse centen (wordt ongetwijfeld vervolgd).
Een slimme investering in screening zal snel worden terugverdiend door besparen van dure behandelingen. Een schoolvoorbeeld van goede huisvader/huismoeder politiek. Daar mag de politieke struktuur van ons mooi land toch geen struikelblok voor zijn.
Laat ons met heuglijk nieuws afsluiten. Proficiat aan de Neerpeltenaren, die springen nu al met 71% ruim over de lat van 60%. Knap gedaan!
Tot blogs,
Luc Colemont Volg @LucColemont
